„Abraxas” to nie jest linearny zapis życia jednego człowieka, Michiego Lucescu, lecz kronika rozpadu, powolnego gnicia miasta, pamięci i całego pokolenia. Stănescu, poeta, eseista, tłumacz i wydawca, człowiek ukształtowany przez przełom grudnia 1989, stworzył tekst gęsty, w którym jednostkowe doświadczenie łączy się z traumą wspólną dla milionów dorastających na styku dwóch epok: końca komunizmu i brutalnego początku dzikiego kapitalizmu. Narrator dryfuje między życiem a śmiercią, to stan letargu, w którym wspomnienia Bukaresztu wracają jak trujący dym. Miasto nie jest tu tylko scenerią, lecz substancją, współdzieloną tkanką, która gnije razem z bohaterem. Ta konsubstancjonalność miasta i człowieka odsłania nie tylko ostatnie dni dyktatury Ceauşescu, ale i wczesne lata po rewolucji, kiedy „zło” nie zniknęło wraz z egzekucją dyktatorów, lecz przybrało nową, bardziej chaotyczną postać. Powieść Stănescu to nie sucha rekonstrukcja historii. To krzyk, który rozbrzmiewa w każdej scenie. Brutalny naturalizm języka przywołuje Céline’a, to ten rytm potoku myśli, rwane zdania oraz ironia podszyta rozpaczą. Nie ma tu patosu ani heroizmu, jest za to bezlitosne obnażenie egzystencji człowieka, który widzi własne życie jako mapę ran wbitych w materię miasta. Bukareszt jawi się jako palimpsest traum: bary, kluby, bramy, bloki, każde miejsce nosi ślady intensywności, której teraźniejszości boleśnie brakuje. Stănescu opisuje swoje pokolenie, dzieci „rewolucji”, które wpatrywały się w ekran telewizora, gdy egzekucja Ceauşescu stała się widowiskiem, a słowo „terrorysta” pisane kredą na samochodach zamieniło się w napis: „Tak zrodziło się Zło”. Ta scena naznaczyła młodych na zawsze. Rewolucja nie przyniosła wyzwolenia, lecz chaos i moralny bezład. W dorosłości pragnienie szczęścia rozbiło się o twardy mur realiów, o świadomość, że „a pound of flesh”, cena, którą płaci się za złudzenia, jest zawsze wyższa, niż się wydawało. „Abraxas” jest książką, w której indywidualne wspomnienia przechodzą w historię zbiorową, a prywatny ból splata się z losem miasta. Powieść jest nie tylko świadectwem czasu, lecz także wiwisekcją samotności. To literatura monumentalna, a jednocześnie boleśnie intymna. Pokazuje, jak historia wdziera się w życie, niszczy iluzje i zmienia człowieka w świadka własnego rozpadu. Daje głos pokoleniu, które dorastało między ruinami komunizmu a złudzeniami wolnego rynku. Nie ma tu łatwego sentymentalizmu, jest uczciwość, z jaką rzadko spotykamy się we współczesnej prozie. „Abraxas” nie tylko rejestruje historię polityczną i społeczną Rumunii, lecz także pulsuje rytmem globalnej kultury lat 90. Stănescu znakomicie uchwycił moment, gdy pokolenie dorastające w cieniu upadającego komunizmu otworzyło się na MTV, Nirvanę, Alice in Chains, na cały ten surowy, brudny, buntowniczy świat zachodniej popkultury. Muzyka staje się tu nie tylko tłem, lecz emocjonalnym kodem epoki: dźwiękiem, który niósł iluzję wolności, a zarazem obnażał pustkę, jaka czaiła się pod jej powierzchnią. Bukareszt łączy się ze Seattle, dzieci rumuńskiej rewolucji z dziećmi zachodniego kryzysu sensu. I to jest silne połączenie. Stănescu napisał książkę, która wymaga odwagi, i od autora, i od czytelnika. W świecie literatury rumuńskiej po 1989 roku ten tytuł razi swą siłą i autentycznością. Doskonały! IG @angelkubrick