23-F, jak popularnie określany jest w Hiszpanii dzień 23 lutego 1981 roku, jest w Polsce datą w zasadzie nieznaną, mimo iż stanowił punkt zwrotny we współczesnej historii tego kraju. Niecałe sześć lat po zakończeniu dyktatury generała Franco odradzająca się demokracja hiszpańska stawała w obliczu narastających problemów wewnętrznych i pogłębiającego się kryzysu. Część dowódców wojskowych, niezadowolona z ograniczenia dawnych przywilejów i władzy postanowiła ponownie wkroczyć na scenę polityczną – za sprawą telewizyjnych kamer – w całkiem dosłowny sposób. 23 lutego o godzinie 18.23 głosowanie nad votum zaufania dla rządu Calvo-Sotelo zostało przerwane przez podpułkownika Antonio Tejero, który uzbrojony w pistolet wtargnął na mównicę i – wraz z nielicznym oddziałem Guardia Civil – sterroryzował salę parlamentu. Kryzys, który udało się bezkrwawo rozwiązać przede wszystkim dzięki stanowczej postawie i zręcznej dyplomacji króla Juana Carlosa już następnego ranka, stał się dla współczesnej Hiszpanii datą graniczną, ostatnim akordem wojskowej dyktatury i fundamentem obecnego ładu politycznego. Datą być może równie istotną co dla nas przemiany roku 89’.
„Anatomia chwili” opowiadająca o przełomowym w historii Hiszpanii momencie, w którym ważyły się losy odrodzonej demokracji nie jest klasyczną pozycją historyczną. Javier Cercas, drobiazgowo analizując fakty prowadzące do zamachu stanu i ich potencjalne konsekwencje, zręcznie przechodzi od formy kronikarskiej, przez politologiczny esej, do niemal sensacyjnej powieści z gatunku political non-fiction. Równocześnie, w bezkompromisowy sposób obala wiele mitów i uproszczeń narosłych wokół współczesnej historii Hiszpanii, sięgając w swym rozliczeniu do czasów dyktatury i niechlubnych lat wojny domowej. Dla polskiego czytelnika książka Cercasa nie jest jednak tylko ciekawostką opowiadającą o mało znanym w Polsce epizodzie w historii Hiszpanii – w szerszym i bardziej uniwersalnym wymiarze jest błyskotliwą analizą funkcjonowania mechanizmów władzy w momencie konfliktu, gdy polityka sprowadzona zostaje do swojej esencji – decyzji, podejmowanych często w ułamku chwili a decydujących o losach państw.
"Autor «Żołnierzy spod Salaminy osiągnął doskonałość»” – „Corriere della Sera”
"Javier Cercas koncentruje się na kluczowym wydarzeniu w historii swojego kraju, we wciągającej i pełnej napięcia, niemal szekspirowskiej opowieści o żołnierzach, politykach, niejasnych motywach i żądzy władzy. (...) Nie tylko dokonuje drobiazgowego i wiarygodnego podsumowania nieudanego zamachu stanu, ale pomaga w ostatecznym domknięciu trudnej historii hiszpańskiej wojny domowej. Jego przenikliwość, warsztat pisarski i intelektualna szczerość są godne podziwu.” – „The Telegraph"
Wyjątkowe dzieło non-fiction. Cercas pisze, że pierwotnie planował stworzyć “współczesną wariację na temat „Trzech muszkieterów” na kanwie autentycznych wydarzeń. I dokonał tego, choć nic w tej książce nie jest fikcją – „The New Yorker”
"Cercas napisał przekonującą, błyskotliwą i wciągającą książkę, która zyskała rozgłos szerszy niż kiedykolwiek mógłby przypuszczać” —„The Economist”
"Cercas jest znakomitym pisarzem, który stworzył fascynującą opowieść o kluczowym wydarzeniu we współczesnej historii Hiszpanii” – „The Independent”
